ސީޕީޖޭގެ ސަލާމަތީ އިލްތިމާސް: ކޮރޯނާވައިރަސް ބަލިމަޑުކަމުގެ ޚަބަރުތައް ކަވަރުކުރުން

PEDRO PARDO / AFP

14 އޯގަސްޓް 2020 ގައި އަދާހަމަކުރެވިފައި

ކޮވިޑް-19 އަކީ ޕެންޑެމިކް ނުވަތަ  މުޅި ދުނިޔެއަށް ފެތުރިފައިވާ ބަލިމަޑުކަމެއް ކަމަށް ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާ (ޑަބްލިޔު.އެޗް.އޯ) އިން 11 މާޗް 2020 ގައިވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ. 

މިވައިރަހާއި ދެކޮޅަށް ސަރުކާރުތަކުން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކާއި ބެހޭ މައުލޫމާތު އާންމުންނަށް ގެނެސްދިނުމަށްޓަކައި ދުނިޔޭގެ އެކިކަންކޮޅުތަކުގައި ނޫސްވެރިންދަނީ ވަރަށް މުހިންމު މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަމުންނެވެ. އެތައް ގައުމުތަކެއްގެ ސަރުކާރުތަކުން މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމާއި މައުލޫމާތު ހޯދުމުގެ މަގުތައް ބަންދުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރިނަމަވެސް ނޫސްވެރިން މިމަސައްކަތް ކުރަމުގައި ދެމިތިބިކަން ސީޕީޖޭއިން ވަނީ ފާހަގަކޮށްފައެވެ. ސީޕީޖޭއާއި ނޫސްވެރިންނާއި ދެމެދު ދެކެވުނު ވާހަކަތަކުން އެނގިފައިވަނީ، މީޑިޔާގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހުން ވަރަށް ދަތި އަދި ޕްރެޝަރު ބޮޑު މާހައުލުތަކުގައި މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ މިދަނޑިވަޅުގައި ކުރަމުންދާ ދަތުރުތަކާއި، އިންޓަވިޔުތަކާއި، އުޅެންޖެހޭ ތަންތަނުގެ ގޮތުން މިބައްޔަށް ހުށައެޅުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުކަމެވެ. ކޮވިޑް-19 އާއި ގުޅިގެން ނޫސްވެރިންނަށް ވަނީ ސެންސަރުކުރުމާއި، ހައްޔަރާއި، ޖިސްމާނީގޮތުން އަދި އޮންލައިން ފުރައްސާރައާއި، އާމްދަނީ ހޯދާނެ މަގުގެއްލުމާއި ކުރިމަތިލާންޖެހިފައިކަން، ސީޕީޖޭއިން ދާދިފަހުން ރިޕޯޓުކޮށްފައިވާނެއެވެ.

ހާލަތު ބަދަލުވަމުންދާ މިންވަރަށް ބެލުމަށްފަހު، އެވަގުތަކަށް އެންމެ އެކަށީގެންވާ ރައްކާތެރިކަމުގެ އެންގުންތަކާއި މައުލޫމާތު ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުން އަންގަމުންދާނެއެވެ. މިބަލި ކަވަރުކުރާ ނޫސްވެރިން، ޑަބްލިޔުއެޗްއޯ އާއި އެޤައުމެއްގެ ސިއްހީ އިދާރާތަކުން އަންގާ އެންމެފަހުގެ އެންގުންތަކާއި ތަންފީޒުކުރަމުންދާ ހުރަސްތަކުގެ މައުލޫމާތު ހޯދާ، ބަލަމުން ގެންދަންވާނެއެވެ. 

ދުނިޔޭގައި މިބަލި ފެތުރެމުންދާ ގޮތުގެ އެންމެ ފަހުގެ ތަފްސީލުތައް ހޯދުމަށް ޖޯން ހޮޕްކިންސް ޔުނިވަރސިޓީގެ ކޮރޯނާވައިރަސް ރިސޯސް ސެންޓަރަކީ އިތުބާރުހިފޭ ވަސީލަތެކެވެ.


ފީލްޑުގައި އުޅޭއިރު ރައްކާތެރިވުން

ބައިނަލްއަޤްވާމީ ދަތުރުތަކަށް އަޅާފައިވާ ހުރަސްތައް އަދިވެސް އެބަހުއްޓެވެ. އަވަސް އަވަހަށް މިއުސޫލުތަށް ބަދަލުވަމުންދެއެވެ. މުޅި ދުނިޔޭގެހާލަތު ބަދަލުވެ ތަފާތު ވަމުންދާ ހަލުވިމިނުގެ ސަބަބުން އެންގުމަކާ ނުލާ އެސައިމަންޓްތައް ބަދަލުވުން ނުވަތަ ކެންސަލް ވުމަކީވެސް ވަރަށް ގާތްކަމެކެވެ.

ކޮވިޑް-19 ބަލިމަޑުކަމުގެ ހަބަރުތައް ކަވަރުކުރާ ނޫސްވެރިން ތިރީގައިވާ ރައްކާތެރިކަމުގެ މައުލޫމާތަށް ސަމާލުކަންދިނުން މުހިންމެވެ.

އެސައިމެންޓުގެ ކުރިން

ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަން

ބަލިން އިންފެކްޓުވުމުން އަދި އެހެން މީހުން އިންފެކްޓުވިޔަދިނުމާ ދުރުވުން

ގިނަ ގައުމުތަކެއްގައި ދަނީ އިޖުތިމާއީ އަދި ޖިސްމާނީ ގައިދުރުވުން އާދަ ކުރަމުންނެވެ. ނަމަވެސް ރޮއިޓާސް އިން ބުނާގޮތުގައި ރައްކާތެރި ދުރުމިން ކަމަށް އެކިގައުމުތަކުން ބަލާ ދުރުމިން ތަފާތެވެ. އިމަޖެންސީ ފަރުވާދެމުންދާ ތަނަކުން ނުވަތަ ތިރީގައިވާ ފަދަ ރިސްކް ބޮޑު ތާކަށް ގޮސްގެން ރިޕޯޓުކުރާނަމަ، ދިޔުމުގެ ކުރިން އެތަނަކަށް ގުޅާ، ސާފުތާހިރުކޮށް ބަހައްޓަން އަޅާ ފިޔަވަޅުތައް އޮޅުންފިލުވާށެވެ. އެއްވެސް ވަރަކަށް ރައްކާތެރިކަމާއިމެދު ޝައްކު ކުރެވޭނަމަ އެތަނަކަށް ނުދާށެވެ.

 ބަލި ގަޔަށް އެރިޔަ ނުދިނުމަށް، އާއްމު އުސޫލެއްގެ ގޮތުން ސަމާލުކަން ބަހައްޓަންވީ ކަންކަން:

އިކުއިޕްމަންޓް ރައްކާތެރިކުރުން

ގެންގުޅޭ އާލާތްތަކުގެ ޒަރީއާއިން ކޮވިޑް-19 ފެތުރުން އެއީ ހަގީގަތުގައިވެސް ވުން އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. ފަރުވާތެރިކަމާއެކު އާލާތްތައް ސާފުކޮށް ޑިސްއިންފެކްޓުކުރާނެ ގޮތެއް ހަމަޖައްސާ، އެކަން ގަވައިދުން ކުރުން މުހިންމު:

ކަރަންޓަށްޖަހާ އާލާތްތަށް ސާފުކުރުން

ކަރަންޓަށް ޖަހާ އެކިއެކި އާލާތްތައް ސާފުކުރުމުގައި އާންމުކޮށް ސަމާލުވާންޖެހޭ ކަންކަން ތިރީގައި އެވަނީއެވެ. ސާފުކުރުމުގެ ކުރިން އެއާލާތެއް މެނުފެކްޗަރަރ ދީފައިވާ ގައިޑްލައިން ކިޔަންވާނެއެވެ.

މި އާޓިކަލްއިން މިކަމާއި ގުޅޭ އިތުރު ތަފްސީލު ލިބޭނެއެވެ.

މެޑިކަލް ޕާސަނަލް ޕްރޮޓެކްޓިވް އިކުއިޕްމަންޓް (ޕީޕީއީ)

އަމިއްލަ ސަލާމަތީ އާލާތްތައް ނުވަތަ މެޑިކަލް ޕީޕީއީ (އެއްފަހަރު ބޭނުންކުރާ އަންގި އާއި ބޫޓު ނިވާކުރާ ކަވަރު، މޫނުގައި އަޅާ މާސްކު، ރައްކާތެރިކަމުގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރާ އެޕްރޮން/އޯވަރއޯލް/ބޮޑީސޫޓް ފަދަ ތަކެތި) ރައްކާތެރި ކަމާއިއެކު އެޅުމަށާއި ބޭލުމަށް، އެތަކެތި ބޭނުންކުރަން އޮންނަ ރަނގަޅުގޮތް ދަސްކޮށް އަމަލުކުރުމަކީ ވަރަށް ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ކުރަންޖެހޭކަމެކެވެ. ސީޑީސީ އިން މިފަދަ ތަކެތި ބޭނުންކުރަން އަންގާފައިވާ ގޮތް ބެލުމަށް މިލިންކަށް ފިތާލާ. ޕީޕީއީގައި ހަރުލާފައި ހުންނަ ޖަރާސީމު އެހެން މީހެއްގެ ގަޔަށް އެރުމުގެ ފުރުސަތު އެންމެ ބޮޑު ވަގުތަކީ އެތަކެތި ބާލާއިރުކަމަށްވާތީ، މިކަމުގައި ފަރުވާކުޑަނުކުރާށެވެ. އެއްވެސް ވަރަކަށް ޝައްކު ކުރެވޭނަމަ، އެސައިމަންޓަށް ދިޔުމުގެ ކުރިން ކަމުގެ މާހިރެއްގެ ފަރާތުން ލަފަޔާއި ތަމްރީނު ހޯދާށެވެ.

ވަރަށް ގިނަ ގައުމުތަކުގައި މެޑިކަލް ޕީޕީއީ އަދިވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް މަދުކަމުން، މިތަކެތި ބޭނުންކުރުމުން މިތަކެތި ހޯދާމީހުންނަށް ދަތިތަކަކާއި ކުރިމަތިވެދާނެކަމަށް ސަމާލުވާށެވެ.

މާސްކު

މުޖުތަމައުތެރޭގައި ރިޕޯޓުކުރަމުގައި އުޅޭ ނޫސްވެރިން ބަންދުކޮށްފައިވާ ތަންތަނަށާއި ތޮށްޖެހިފައިވާ ތަންތަނަށްގޮސް އާންމުންނާއި ވާހަކަދައްކަން ޖެހިދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން މާސްކު ރަނގަޅަށް ބޭނުންކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމުކަމެކެވެ. 9 ޖުލައި 2020 ގައި ޑަބްލިޔުއެޗްއޯއިން ނެރުނު އަޕްޑޭޓެޑް އެޑްވައިސްގައި ބުނެފައިވަނީ ކޮވިޑް19 ވައިގެ މަގުން ފެތުރެނީ ވަކިކަހަލަ ހާލަތްތަކެއްގައި ކަމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ވައި ބަންދުވެފައިވާ ތަންތަނާއި ތޮށްޖެހިފައިވާ ތަންތަން ހިމެނެއެވެ. ވައިގެ ތެރޭގައި ވައިރަސް ހުންނަ މިންވަރު މިފަދަ ތަންތަނުގައި އާދަޔާހިލާފަށް ގިނަވުމުން ބައްޔަށް ހުށައެޅުމުގެ ފުރުސަތުވެސް ބޮޑުވާނެއެވެ.

ގިނަ ގައުމުތަކަކުން މިހާރު އާންމުން މާސްކު އެޅުމަށް އަންގަމުން ނުވަތަ ލަފާދެމުންދާ ކަމަށް އަލް ޖަޒީރާއިން ރިޕޯޓުކުރެއެވެ. ސީޑީސީ އިން ލަފާދެނީ އާންމުމިން ބޭރުތެރޭގައި އުޅޭއިރު މެޑިކަލް ގްރޭޑް މާސްކު (ވަރަށް މަދުވެފައިވާ އެއްޗެއް) ބޭނުން ނުކުރިނަމަވެސް އެއްފަށަލައަށްވުރެ ގިނަފަށަލައިގެ ފޮތިކޮޅެއް ބޭނުންކޮށްގެން އަނގައާއި ނޭފަތް ނިވާކުރުމަށެވެ. 60 އަހަރުން މަތީގެ މީހުން ނުވަތަ ދާއިމީ ބައްޔަކަށް ފަރުވާ ހޯދާ މީހުން، ބޭރުތެރޭ ޖިސްމާނީ ގައިދުރުކަން ނުބެހެއްޓޭފަދަ ތާކު އުޅޭނަމަ މެޑިކަލް ގްރޭޑް މާސްކު އެޅުމަށް ޑަބްލިޔުއެޗްއޯ އިން ލަފާދެއެވެ. މިނޫން އެންމެން ތިންފަށަލައިގެ ފޮތި މާސްކު އެޅުމަށް އެޖަމިއްޔާއިން ލަފާދެއެވެ.

ރަނގަޅަށް ބޭނުން ނުކުރެވޭނަމަ މާސްކަކީ ބަލިފެތުރުމުގެ ސަވާރީއަކަށް ވެދާނެކަމުގެ ބިރުއޮވެއެވެ. ލާންސެޓް އިން ދާދި ފަހުން ކުރި ދިރާސާ އަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ބަލިފެތުރޭ ވައިރަސް ސާޖިކަލް މާސްކެއްގައި ހަތްދުވަސް ވަންދެން ހަރުލާފައި ހުރެއެވެ. މި ހޯދުމުން އެނގެނީ މާސްކު ނެއްޓޭގޮތަކުން ނުވަތަ އެއް މާސްކެއް ދެފަހަރު ބޭނުން ކޮށްގެން ނުވަތަ މާސްކު ބޭނުންކުރާއިރު މޫނުގައި އަތްލެވިގެން ބަލިޖެހުމުގެ ނުރައްކާ އޮންނަކަމެވެ.

މާސްކެއް އަޅާނަމަ ތިރީގައިވާ ކަންކަމަށް ސަމާލުވާށެވެ:

ޑިޖިޓަލް ސެކިޔުރިޓީ

ކުށްގިނަވުން އަދި އެސައިމަންޓުގައި އުޅޭއިރު ޖިސްމާނީ ރައްކާތެރިކަމަށް ސަމާލުވުން

އެސައިމަންޓުގައި އުޅޭ ނޫސްވެރިންނަށް އަނގަބަހުން ފުރައްސާރަ ކުރުމާއި ޖިސްމާނީ ހަމަލާދިނުން ފަދަ މީޑިޔާއާއި ބީރަށްޓެހި ވިސްނުމާއި އަމަލުތައް އިތުރުވަމުން ދާތީ މިކަމަށް ނޫސްވެރިން ސަމާލުވާށެވެ. ޔޫއެސް ޕްރެސް ފްރީޑަމް ޓްރެކަރ އިން ބުނާގޮތުން މިފަދަ ކަންކަން އެމެރިކާ، ޖަރުމަނީ، އިނގިރޭސި ވިލާތް، އިންޑިޔާ އަދި ސޯމާލިޔާއިން ފެނިފައިވެއެވެ.

ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދީ ހާލަތު އަދިވެސް ފެންނަނީ ބަނަކޮށެވެ. ގިނަ ބަޔެއްގެ ވަޒީފާ ގެއްލި، ބައި ބިލިޔަނެއްހާ މީހުން ފަގީރު ހާލަތަށް ވެއްޓުމުގެ ފުރުސަތު އޮތްކަމަށް އޮކްސްފާމް އިން ބުނެއެވެ. މިދަނޑިވަޅުގައި ކުށްކުރުން އިތުރުވުމަކީ ވަރަށް ގާތްކަމެކެވެ. ވަކިން ހާއްސަކޮށް ސައިބަރކްރައިމް އިތުރުވަމުންދާކަން ޔުނިވާސިޓީ އޮފް ކޭމްބްރިޖްގެ ދިރާސާތަކުން ދައްކާފައިވެއެވެ.

އެހެން ގައުމުތަކަށް ދަތުރުކުރަންޖެހޭ އެސައިމަންޓްތައް

ބައިނަލްއަޤްވާމީ ދަތުރުތަކަށް ހުރި ހުރަސްތަކުގެ ސަބަބުން، ބޭރު ގައުމުތަކަށް ދަތުރުކުރުން އަދިވެސް ވަނީ އުނދަގޫ ކަމަކަށެވެ. ނަމަވެސް ބޭރު ގައުމަކަށް ދަތުރު ކުރަންޖެހޭ އެސައިމަންޓެއް ލިބިއްޖެނަމަ ތިރީގައިވާ ކަންކަމަށް ސަމާލުވާންވާނެއެވެ:

އެސައިމަންޓަށް ފަހު

އަލާމާތްތައް ފެންނަން ފަށައިފިނަމަ

ސީޕީޖޭގެ އޮންލައިން ސޭފްޓީ ކިޓަކީ ނޫސްވެރިންނާއި މީޑިޔާތަކަށް ޖިސްމާނީ، ނަފްސާނީ އަދި ޑިޖިޓަލް ސަލާމަތީ މައުލޫމާތުތަކާއި މަދަނީ ހަމަނުޖެހުމާއި، އިންތިހާބުތައް ފަދަ ކަންކަން ކަވަރުކުރުމާބެހޭ ސަލާމަތީ މައުލޫމާތު ހިމެނޭ ވަސީލަތެކެވެ.

(އެޑިޓަރުގެ ނޯޓު: މި އެޑްވައިޒަރީ ފުރަތަމަ ޝާއިއުކުރެވިފައިވަނީ 10 ފެބްރުއަރީ 2020 ގައެވެ. އޭގެ ފަހުން މި ލިޔުން ގަވައިދުން މުތާލިޔާކުރެވެމުންދާއިރު މަތީގައި ޖަހާފައިވާ ތާރީހުން އެންމެފަހުން އަދާހަމަ ކުރެވުނު ދުވަސް އެނގޭނެއެވެ.)

Exit mobile version