شمار روزنامه‌نگاران زندانی در سراسر جهان در سال ۲۰۲۲ به رکورد جدیدی رسید. در سالی توام با درگیری و سرکوب، رهبران اقتدارگرا با شدت بیشتری به جرم انگاری گزارشگری مستقل ادامه داده و با بی رحمانه ترین روش‌‌ها به خاموش کردن صدای مخالفان و سرکوب آزادی مطبوعات پرداختند.
تاریخ انتشار ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲
نویسنده آرلین گتز / مدیر تحریریه CPJ
بدترین متخلفان | سرکوب منطقه‌ای | روش شناسی
امسال هم از نظر شمار روزنامه نگارانی که به دلیل انجام وظیفه‌ی حرفه ای خود زندانی شدند سالی بی سابقه بود. گزارش سالانه‌ی کمیته‌ی حفاظت از روزنامه‌نگاران (CPJ) دستکم ۳۶۳ خبرنگار را شناسایی کرد که تا اول دسامبر ۲۰۲۲ در بازداشت به سر می بردند. این یک رکورد جهانی تازه است که از سال گذشته۲۰ درصد بالاتر است و نقطه‌ی عطف ترسناکی را در فضای رو به زوال رسانه‌ها رقم می‌زند.
ایران، چین، میانمار، ترکیه و بلاروس در صدر فهرست جهانی بزرگترین زندان روزنامه نگاران قرار دارند. محرک اصلی در پس شدت گرفتن تلاش‌های ظالمانه حکومت‌های اقتدارگرا برای سرکوب رسانه‌ها: تلاش برای سرپوش گذاشتن بر نارضایتی عمومی در دنیایی است که توسط کووید-۱۹و پیامدهای اقتصادی حمله‌ی نظامی روسیه به اوکراین مختل شده است.
در ایران، در میان حدود ۱۴ هزار نفری که در جریان سرکوب اعتراضات ناشی از کشته شدن مهسا امینی ۲۲ ساله در بازداشت پلیس ایران، بازداشت شدهاند نام ده‌ها روزنامه‌نگار به چشم می خورد. این اعتراضات از ماه سپتامبر، به سراسر کشور گسترش یافته است و خواسته‌های معترضان از حقوق زنان فراتر رفته و اکنون به اعتصاب و سرنگونی حکومت ایران رسیده است. مقامات جمهوری اسلامی شمار بی سابقه‌ای از زنان روزنامه نگار را زندانی کرده‌اند – ۲۲ تن از ۴۹ روزنامه نگاری که در رابطه با اعتراضات دستگیر شدهاند زن هستند – که نشان دهنده‌ی نقش برجسته‌ی زنان خبرنگار در پوشش خیزش ایران به رهبری زنان است.
در چین، در پی اعتراضات مردمی به «سیاست کووید صفر» این کشور مقامات چینی سانسور اینترنتی را افزایش دادند و بنا بر گزارش‌ها چندین روزنامه‌نگار هنگام پوشش تظاهرات برای مدت کوتاهی بازداشت شدند.
سرکوب ادامه دار اقلیت‌ها نکته‌ی دیگری است که در داده‌های CPJ دیده می‌شود.
در ایران، بیشترین حملات تلافی جویانه‌ی حکومت در واکنش به اعتراض‌ها متوجه کردها بوده است و دستکم ۹ روزنامه‌نگار کرد در میان بازداشت شدگان هستند. مقام‌های ترکیه نیز ۲۵ روزنامه نگار کُرد را دستگیر کردند که برای خبرگزاری مزوپوتامیا، رسانه‌ی زنانه‌ی ژن نیوز (JINNEWS) و یا شرکت‌های تولید کننده‌ی محتوای مورد استفاده‌ی رسانه‌های کرد زبان اروپا کار می‌کردند. در عراق هم هر سه خبرنگار ثبت شده در سرشماری امسال در کردستان عراق زندانی هستند. و در چین، بسیاری از روزنامه‌نگاران زندانی از اویغورهای اهل سین‌کیانگ هستند، جایی که پکن به دلیل بازداشت‌های دسته جمعی و سرکوب شدید این اقلیت قومی اکثرا مسلمان به جنایت علیه بشریت متهم شده است.
زندانی کردن روزنامه نگاران تنها یکی از معیارهای نشان دهنده چگونگی تلاش رهبران اقتدارگرا برای سرکوب آزادی مطبوعات است. در سرتاسر جهان، دولت‌ها به راهکنش‌هایی مانند وضع قوانین «اخبار جعلی»، استفاده از جرم افترا زنی و قوانین مبهم نگاشته شده برای جرم انگاری روزنامه‌نگاری، زیر پا گذاشتن حاکمیت قانون و سوء استفاده از سیستم قضایی و استفاده از فناوری برای جاسوسی کردن درباره‌ی خبرنگاران و خانواده‌های ایشان، روی آورده‌اند.
در برخی از کشورها از روسیه گرفته تا نیکاراگوئه و افغانستان، به دلیل فرار خبرنگاران به خارج از کشور یا ارعاب و وادار کردن ایشان به خودسانسوری رسانه‌های مستقل به مرز نابودی مطلق کشیده شدهاند. با اینکه شیوه‌های سرکوب در کشورهای مختلف متفاوت است اما موارد ثبت شده در سرشماری CPJ یک وجه مشترک دارند که آن هم بیرحمی و انتقام جویی حکومتی است.
برخی کشورها مانند چین و عربستان سعودی سابقه‌ی تداوم بازداشت روزنامه نگاران را حتی پس از پایان دوره محکومیت‌شان دارند. برخی دیگر با روش‌های بی‌رحمانه‌ی بی دلیل عرصه را بر افراد تنگ می‌کنند. مثلا در ویتنام فام دون تران که در مشغول سپری کردن محکومیت ۹ ساله‌ی خود به جرم تبلیغ علیه دولت بود، از هانوی به زندانی دورافتاده که ۹۰۰ مایل با خانواده‌اش فاصله دارد منتقل شد- این یک راهکنش رایج برای ممانعت از ملاقات خانواده‌ها با زندانیان است.
در بلاروس، کاتسیارینا آندریوا، خبرنگار شبکه‌‌ی «بلست تی وی» ،که یکی از ده‌ها روزنامه نگاری است که به دلیل مستندسازی اعتراضات سراسری علیه رئیس جمهور این کشور الکساندر لوکاشنکو بازداشت شده بود، در آستانه اتمام دوره‌ی دو ساله زندان خود بود که دادگاه او را به اتهام «افشای اسرار دولتی» به هشت سال دیگر محکوم کرد.
در ترکیه، دادگاه قانون اساسی حکم به محاکمه مجدد هاتیس دومان داد که در حال حاضر ۲۰ سال از محکومیت حبس ابد خود را سپری کرده است. این روزنامه نگار در دادگاهی در استانبول افشا کرد که چندین هفته قبل از آغاز محاکمه مسئولان زندان اسناد حقوقی و یادداشت‌های او را ضبط کرده‌اند و به این ترتیب حق طبیعی او برای آماده شدن برای دفاع از خود را نقض کرده‌اند. (پیش از این، دومان در مصاحبه‌ای به CPJ گفته بود که لوازم شخصی او مانند میز، کتاب‌ها، دفتر خاطرات، و حتی برگه‌های سفید کاغذ او در یورش مسئولان زندان به بند ضبط شدهاند.)
سایر برداشت‌ها:
بدترین متخلفان
#۱ ایران
در پی سرکوب اعتراضات گسترده در ایران پس از کشته شدن مهسا امینی، حداقل ۶۲ روزنامه‌نگار تا تاریخ ۱ دسامبر در زندان بودند. اگر ۲۱ روزنامه‌نگار دیگری که پس از شروع اعتراضات بازداشت شده بودند، قبل از تاریخ این سرشماری به قید وثیقه آزاد نمی‌شدند این رقم بسیار بالاتر بود.
در میان این افراد تعداد زنان بازداشتی بی‌سابقه است. حتی در سال‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ که ایران شمار بی سابقه‌ای از روزنامه‌نگاران را زندانی کرد و اوج آن زندانی شدن ۴۷ روزنامه‌نگار در سال ۲۰۱۲ بود تنها ۴ تن از این خبرنگاران زن بودند.
در سرشماری امسال نام ۲۴ زن زندانی ثبت شده است که ۲۲ نفر از آنها پس از شروع اعتراضات دستگیر شدهاند.
در جریان دستگیری‌های امسال، برخی منابع به CPJ گفته‌اند که نیروهای امنیتی اغلب قبل از سحر به خانه‌های خبرنگاران حمله کرده و ماموران وسایل الکترونیکی این افراد را ضبط می کنند و برخی از این افراد را هنگام بازداشت مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند. در بسیاری از موارد تمام گزارش‌های خبری این افراد حذف می‌شود. حساب‌های بسیاری از آنها در شبکه‌های اجتماعی هم ناپدید شدهاند یعنی این حساب‌ها یا توسط حکومت پاک شدهاند و یا خود این روزنامه نگاران از ترس حملات تلافی جویانه رژیم اقدام به حذف آنها کرده‌اند. در کشوری که اکثر رسانه‌ها در کنترل حکومت هستند استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای فعالیت خبری حیاتی است.
۶۲ نفر روزنامه نگاری که در ایران زندانی هستند بالاترین رقمی است که در ۳۰ سال سرشماری CPJ برای این کشور ثبت شده است و به راحتی رکورد پیشین این کشور که مربوط به اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ بود را می‌شکند.
#۲ چین
سانسور رسانهای شدید چین و ترس از افشاگری در کشوری که چنین نظارت امنیتی گسترده‌ای بر مردمانش دارد، امر تحقیق درباره‌ی تعداد دقیق روزنامه‌نگارانی که در میان جمعیت زندانیان چین هستند را دشوار می‌کند. در این میان، کاهش جزئی در تعداد روزنامه نگاران شناخته شده‌ی زندانی در این کشور – از ۴۸ نفر در سال ۲۰۲۱ به ۴۳ نفر در سال ۲۰۲۲- را نباید به عنوان بالارفتن آستانه تحمل این کشور در قبال گزارشگری مستقل تعبیر کرد.
بخش قابل توجهی از افرادی که در حال سپری کردن محکومیت‌های سنگین برای اتهامات واهی هستند را همچنان روزنامه نگاران اویغور تشکیل می‌دهند. به عنوان نمونه عمرجان حسن به دلیل انتشار تاریخ غیررسمی منطقه‌ی سین کیانگ، در حال سپری کردن یک دوران حبس ۱۵ ساله است. الهام ولی، جورت حاجی، منتی مین اوبول و میرکامیل ابلیمیت از سال ۲۰۱۸ تاکنون به اتهام دورویی- اصطلاحی که مقامات چینی اغلب برای توصیف افرادی که به نظر آنها آشکارا از سیاست‌های دولت حمایت کرده، اما در خفا مخالف آن هستند به کار می‌برند- زندانی است. ممت‌جان آبلیز بوری‌یار که او هم از سال ۲۰۱۸ در زندان است، متهم به دادن مجوز نشر به کتاب‌هایی است که بعدها توسط مقامات چینی ممنوع اعلام شدهاند. در یک مورد نگران کننده دیگر گروهی از دانش‌آموزان که برای الهام توهتی، موسس وبگاه خبری «اویغور بیز» سین‌کیانگ که به حبس ابد محکوم شده است، کار می‌کردند در میان افرادی هستند که پس از پایان دوران محکومیت خود به جای آزاد شدن به «اردوگاه‌های بازآموزی» منتقل شدهاند.
به خاطر حملات هدفمند و تنبیهی پکن به افرادی مانند جیمی لای، مدیر قدرتمند رسانهای و فعال دموکراسی خواه، رسانه‌های مستقل هنگ‌کنگ به سکوت وادار شدهاند. لای از دسامبر ۲۰۲۰ در زندان است. برخوردهایی که با لای شده است نمادی از بی اعتنایی فزاینده‌ی پکن به قانون “یک کشور، دو سیستم” است که استقلال قضایی هنگ کنگ از چین را تضمین می‌کند. لای تابعیت انگلیسی دارد و حتی پس از اتمام محکومیت ۲۰ ماهه‌ی خود برای اتهامات مختلف، همچنان در یک زندان فوق امنیتی به سر می‌برد. در تاریخ ۱۰ دسامبر لای در حالیکه منتظر شروع دادگاه رسیدگی به یک پرونده‌ی امنیتی بود که در صورت محکومیت در آن طبق قانون جدید امنیتی هنگ کنگ مجازات آن حبس ابد است، به جرم کلاهبرداری به پنج سال و ۹ ماه حبس محکوم شد. افزون بر آن مقام‌های هنگ کنگ با مخالفت خود با حکم ماه نوامبر دادگاه عالی شهر مبنی بر اینکه لای می‌تواند در پرونده امنیتی خود یک وکیل بریتانیایی اختیار کند، روند آماده شدن او برای دفاع از خود در این پرونده‌ی امنیتی را با مشکل مواجه کرده بودند.
# ۳: میانمار
میانمار در سال ۲۰۲۱ به عنوان دومین زندان روزنامه نگاران در رتبه‌بندی سالانه‌ی CPJ ظاهر شد. در پی سرنگونی دولت منتخب این کشور در کودتای نظامی فوریه ۲۰۲۱ رژیم جدید به سرکوب پوشش خبری حوادث این کشور پرداخت. به گزارش انجمن کمک به زندانیان سیاسی که یک گروه حقوق بشری است، حملات تلافی جویانه کودتاگران منجر به کشته شدن بیش از ۲۵۰۰ نفر و بیش از ۱۶۰۰۰ بازداشت سیاسی شد.
به دلیل شدت گرفتن تلاش‌های رژیم میانمار برای خفه کردن صدای خبرنگاران و مختل کردن فعالیت اندک رسانه‌های مستقل باقی مانده این کشور، تعداد روزنامه‌نگارانی که در اول دسامبر در میانمار زندانی بودند به حداقل ۴۲ نفر افزایش یافت که سال گذشته این رقم ۳۰ تن بود. بسیاری از رسانه‌ها و سازمان‌های خبری برای جلوگیری از صدور احکام سنگین‌تر اغلب تمایلی به شناسایی شدن کارمندان و کارکنان قراردادی بازداشتی خود ندارند.
تقریبا نیمی از این بازداشت‌شدگان در سال ۲۰۲۲ محکوم شدند، و در اکثر موارد از یک ماده‌ی قانونی مبهم نگاشته شدن که به طور کلی «تحریک» و «اخبار کذب» را جرم انگاری می‌کند برای محکومیت این افراد استفاده شده است. در ماه نوامبر، روزنامه نگاری به نام «میو سان سو» به خاطر تماس با اعضای نیروهای مدافع خلق، که مجموعه‌ای از گروه‌های شورشی در حال مبارزه با رژیم میانمار است، به ۱۵ سال زندان محکوم شد.
# ۴: ترکیه
پس از دستگیری ۲۵ روزنامه نگار کرد در نیمه دوم سال جاری، تعداد روزنامه نگاران بازداشتی ترکیه از ۱۸ تن در سال ۲۰۲۱ به ۴۰ نفر در سال ۲۰۲۲ رسید. وکلای این روزنامه نگاران به CPJ گفتند که همه‌ی این افراد به اتهام تروریسم زندانی شدهاند – که همسو با تلاش‌های جاری ترکیه برای ساکت کردن افرادی است که به اعتقاد مسئولان این کشور با حزب ممنوعه‌ی کارگران کردستان (پ.ک.ک) ارتباط دارند.
حتی با وجود جهش آماری امسال روزنامه نگاران کمتری نسبت به دوران پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ در ترکیه زندانی هستند اما به خاطر تعطیلی اجباری، تصاحب حکومتی و اجبار تعداد زیادی از روزنامه‌نگاران به زندگی در تبعید یا ترک حرفه رسانه‌های مستقل این کشور قلع و قمع شدهاند.
اکنون بسیاری از این نگرانند که دستگیری‌های اخیر ممکن است نشانه‌ی آغاز موج جدید حمله به آزادی مطبوعات در آستانه انتخابات سال آینده باشد. به ویژه با توجه به اینکه پارلمان ترکیه در ماه اکتبر قانون رسانهای بحث انگیزی را تصویب کرد که برای افرادی که دروغ رسانی کنند مجازات حبس در نظر می‌گیرد.
# ۵: بلاروس
بلاروس در تاریخ ۱ دسامبر ۲۶ روزنامه نگار زندانی داشت که سال گذشته این رقم ۱۹ نفر بود. تقریبا نیمی از این افراد هنوز حکم خود را دریافت نکرده‌اند و به دو نفر هم حکم حبس ۱۰ سال یا بیشتر داده شده است. اتهامات همه‌ی این افراد یا ماهیت تلافی جویانه داشته یا امنیتی مانند خیانت به کشور بوده است.
این دستگیری‌ها در شرایطی صورت گرفته‌اند که لوکاشنکو در حال انتقام گیری از کسانی است که پیامدهای انتخاب مناقشه برانگیز او به ریاست جمهوری بلاروس در سال ۲۰۲۰ را پوشش می‌دادند. یکی از این زندانیان «رومن پروتاسویچ» است که بازداشت او اعتراضات جهانی در پی داشت. مقام‌های بلاروس برای دستگیری پروتاسویچ هواپیمای حامل او که عازم لیتوانی بود را در حالی که از فراز بلاروس می‌گذشت مجبور به فرود در فرودگاه مینسک کردند.
سرکوب منطقه‌ای
آسیا
سرکوب رسانه‌ها در چین، میانمار و ویتنام، آسیا را به قاره‌ای با بیشترین تعداد روزنامه‌نگار زندانی تبدیل کرده است. در مجموع ۱۱۹ نفر روزنامه نگار در این کشورها زندانی هستند.
ویتنام که ۲۱ روزنامه نگار زندانی دارد، روزنامه نگاری مستقل را بر نمی‌تابد و برای افراد محکوم به جرایم امنیتی حکم‌های سنگین صادر می‌کند. در ماه اکتبر، ویتنام «لی مان ها» را به هشت سال زندان و به دنبال آن پنج سال حبس خانگی محکوم کرد. در ماه اوت هم وبلاگ نویسی به نام «له آین هون » را به دلیل «سوء استفاده از آزادی‌های دموکراتیک برای تعدی به منافع دولت، سازمان ها و افراد» به پنج سال زندان محکوم کرد.
فام دون تران ، برنده‌ی جایزه‌ی بین المللی آزادی مطبوعات CPJ در سال ۲۰۲۲، یکی از این زندانیاناست. تران بر اساس قانونی که ساخت و انتشار اخبار علیه دولت را ممنوع می کند به ۹ سال حبس محکوم شده است.
هند، با هفت روزنامه نگار زندانی و به خاطر شیوه‌ی برخورد آن با رسانه‌ها به ویژه به خاطر استفاده از «قانون ایمنی عمومی جامو و کشمیر» که اجازه‌ی بازداشت افراد بدون اعلام اتهام یا محاکمه را می‌دهد، مورد انتقاد بوده است. هند از «قانون ایمنی عمومی جامو و کشمیر» برای تداوم بازداشت آصف سلطان، فحد شاه و سجاد گل پس از دستور دادگاه به آزادی ایشان به قید وثیقه استفاده کرده است.
برای اولین بار پس از ۱۲ سال نام افغانستان با سه روزنامه نگار زندانی در سرشماری CPJ به چشم می‌خورد. پس از به قدرت رسیدن مجدد طالبان در افغانستان در ماه اوت ۲۰۲۱، صدها روزنامه نگار افغان از کشور گریختند. افرادی که باقی ماندند، برای پیروی از طرز فکر بنیادگرایانه‌ی طالبان گاهی با فشارهای خشونت آمیز رو به رو می شوند.
آفریقای جنوب صحرا
تعداد زندانیان تصویر گمراه کننده‌ای از آزادی مطبوعات در منطقه‌ی جنوب صحرای آفریقا ترسیم می‌کند. اریتره همچنان بدترین زندان روزنامه نگاران منطقه است و در جهان هم رتبه‌ی نهم را به خود اختصاص داده است. . ۱۶ روزنامه نگار محبوس در این کشور بدون محاکمه یا داشتن دسترسی به خانواده‌ها یا وکلای خود از ۱۷ تا ۲۲ سال زندانی بوده‌اند.
نام کامرون از سال ۲۰۱۴ هر ساله در سرشماری روزنامه نگاران زندانی به چشم خورده است. کامرون دومین زندان روزنامه نگاران در منطقه است و پنج روزنامه نگار زندانی دارد که بدون دلیل و به کمک سیستم قضایی فاقد شفافیت این کشور بازداشت شدهاند. سیستم قضایی کامرون اجازه می‌دهد تا برای محاکمه روزنامه نگارانی که طبق قوانین بین المللی غیرنظامی به شمار می‌روند از دادگاه‌های نظامی استفاده شود.
اتیوپی که سال گذشته پس از اریتره مقام دوم بدترین زندان روزنامه نگاران در منطقه را داشت، در زمان سرشماری امسال تنها یک روزنامه نگار زندانی داشت. (این روزنامه‌نگار، ناتنائل گچو، پس از تاریخ سرشماری ۱ دسامبر به قید وثیقه آزاد شد.) با این حال، از زمان آغاز جنگ داخلی اتیوپی در نوامبر ۲۰۲۰، مقامات این کشور به طور متناوب بیش از ۶۰ روزنامه‌نگار را بازداشت کرده‌اند – اکثر این افراد برای مدت طولانی و بدون اعلام رسمی اتهام بازداشت بودند. درگیری‌های میدانی در این کشور توام با اطلاعات نادرست، دروغ رسانی و جنگ روایت‌ها در شبکه‌های اجتماعی است. حداقل پنج روزنامه نگار در شهر مکله که تحت کنترل شورشیان تیگرای است، زندانی هستند. این پنج تن در سرشماری CPJ لحاظ نشده‌اند چون در اسارت بازیگران غیرحکومتی هستند، اما این افراد شاخص گویایی برای شرایط خطرناک خبرنگارانی هستند که در راه پوشش خبری درگیری‌ها فعالیت می‌کنند.
در رواندا، سه تن از چهار روزنامه‌نگار زندانی گزارش‌های خود را در یوتیوب منتشر می‌کردند که
با تنگ‌تر شدن فضای ابراز عقاید مخالف در رسانه‌های سنتی یکی از معدود پلتفرم‌های باقی مانده در این کشور برای منتقدان است. حداقل دو نفر از این یوتوبرهای زندانی یعنی ایمابلی کاراسیرا و دیودونه نیونسنگا (که به نام حسن سیوما هم شناخته می‌شود) ظاهرا مورد شکنجه و بد رفتاری قرار گرفته‌اند.
آمریکای لاتین
تعداد نسبتا کم روزنامه نگاران زندانی – دو نفر در نیکاراگوئه، یک نفر در کوبا و یک نفر در گواتمالا – به خوبی واقعیت زوال پیوسته‌ی آزادی مطبوعات در این منطقه را نشان نمی‌دهد. ۲۰۲۲ سالی به ویژه مرگبار برای روزنامه نگاران در مکزیک و هائیتی بود و چندین کشور در این منطقه قوانین جدیدی تصویب کردند که موارد جدیدی را به مصادیق گفتار و گزارشگری مجرمانه می‌افزاید.
در گواتمالا، دستگیری پرسر و صدای خوزه روبن زامورا، پیام ترسناکی برای روزنامه‌نگاران، به ویژه خبرنگاران تحقیقی و مستقل در بردارد مخصوصا اینکه این بازداشت پیش از انتخابات سال آینده و در بحبوحه‌ی سرکوب جاری دادستان‌ها، قضات و روزنامه‌نگارانی که قبلا پرده از پرونده‌های فساد برداشته‌اند روی داده است.
زامورا که موسس و رئیس ال پریودیکو است با اتهامات پولشویی، باج خواهی، و زدوبند مواجه است. به نظر می‌رسد که این اتهامات به تلافی گزارش‌های ال پریودیکو درباره‌ی فساد آلخاندرو جیاماتی رئیس جمهور گواتمالا و ماريا كونسويلو پوراس دادستان کل این کشور، متوجه زامورا شدهاند. ال پریودیکو در تاریخ ۱ دسامبر اعلام کرد که « ۱۲۰ روز فشار سیاسی و اقتصادی» منجر شده است که این روزنامه دیگر نسخه چاپی منتشر نکند.
در نیکاراگوئه، حملات، دستگیری‌ها و تهدید به زندان تقریبا همه‌ی روزنامه‌نگاران مستقل این کشور را مجبور به زندگی در تبعید یا ترک شغل کرده است. وضعیت مشابهی در کوبا وجود دارد.
خاورمیانه و شمال آفریقا
مصر با ۲۱ و عربستان سعودی با ۱۱ زندانی همچنان در صدر فهرست ۱۰ زندان بزرگ روزنامه نگاران در جهان قرار دارند.
مصر، تحت فشار ایالات متحده و پارلمان اروپا بر سر کارنامه‌ی تاریک حقوق بشر خود، امسال تعدادی از روزنامه نگاران محبوس را در جریان یک طرح کلی‌تر به همراه سایر زندانیان آزاد کرد، اما به بازداشت تعدادی مانند احمد فایز ادامه داد. جرم احمد فایز گذاشتن پستی در فیسبوک است که در آن افشا کرد مسئولان زندان برای زنده نگه داشتن روزنامه‌نگار در بند علاء عبدالفتاح که در اعتصاب غذای طولانی مدت به سر می‌برد به او به زور غذا خورانده‌اند.
اگرچه نسبت به سال گذشته که مصر ۲۵ و عربستان سعودی ۱۴ روزنامه نگار زندانی داشت آمار زندانیان خبرنگار اندکی کاهش یافته است، اما رسانه‌ها همچنان تحت فشار قرار دارند و در عربستان سعودی همچنان با پیامد هراس آور قتل جمال خاشقجی مواجه هستند.
در قطر، با اینکه در زمان سرشماری CPJ هیچ خبرنگاری به دلیل فعالیت حرفه‌ای خود زندانی نبود اما پوشش خبری جام جهانی امسال سانسور و قوانین سختگیرانه‌ی رسانهای این کشور را برجسته کرد.
اروپا و آسیای مرکزی
قوانین محدود کننده‌ی جدید روسیه – مانند ممنوعیت استفاده از کلمه‌ی جنگ- برای کنترل نحوه‌ی روایت جنگ این کشور با اوکراین، رسانه‌های مستقل باقی مانده‌ی این کشور را به مرز نابودی کشانده است. تعداد زیادی از روزنامه نگاران روسی با فرار از کشور و زندگی در تبعید از زندانی شدن پیشگیری کرده‌اند. از ۱۹ روزنامه نگاری که در روسیه زندانی هستند، چندین نفر به اتهام انتشار “اخبار جعلی” به حداقل ۱۰ سال زندان محکوم شدهاند.
تاجیکستان با شش روزنامه‌نگار زندانی اصلی‌ترین زندان روزنامه نگاران در آسیای مرکزی است. این روزنامه نگاران که همگی بعد از سرکوب وحشیانه‌ی دولت در منطقه‌ی ولایت خودمختار کوهستان بدخشان بازداشت شدند، به جای دادگاه بطور مخفیانه در بازداشتگاه محاکمه و به حبس‌های طولانی مدت محکوم شدهاند. در این میان ادعاهایی مبنی بر شکنجه این زندانیان هم وجود داشت.
این اولین بار است که نام گرجستان، کشوری که تا همین اواخر به خاطر عملکرد دموکراتیک خود شناخته شده بود، در فهرست سرشماری CPJ ثبت می‌شود. نیکا گوارامیا، مجری تلویزیون اهل گرجستان، دوره‌ی محکومیت سه سال و نیمه‌ی خود را در ماه مه ۲۰۲۲ آغاز کرد .
آرلین گتز مدیر تحریریه‌ی کمیته‌ی حفاظت از روزنامه‌نگاران است. او اکنون ساکن نیویورک است، اما پیشتر به عنوان خبرنگار خارجی، سردبیر و مدیر تحریریه‌ی مجله‌ی نیوزویک از آفریقا، اروپا، آسیا و خاورمیانه انجام وظیفه می‌کرده است. او پیش از پیوستن به CPJ، به مدت نه سال سردبیر بخش تفسیر جهانی رویترز بود.
روش شناسی
سرشماری روزنامه نگاران زندانی فقط شامل افرادی است که توسط حکومت‌ها بازداشت شدهاند و شامل کسانی که ناپدید شده یا توسط بازیگران غیر دولتی به اسارت گرفته شدهاند، نمی‌شود. این دسته از روزنامه نگاران تحت عنوان “مفقود شده” یا “ربوده شده” طبقه بندی میشوند.
تعریف روزنامه نگار از منظر CPJ فردی است که اخبار را پوشش داده و یا در مورد امور جاری در هر رسانهای مانند رادیو، تلویزیون، مطبوعات، عکس و فضای مجازی اظهارنظر کند. CPJ فقط افرادی که تایید کرده به دلیل فعالیت روزنامه نگاری به زندان افتاده‌اند را در سرشماری سالانه‌ی خود از زندانیان فهرست می‌کند.
فهرست CPJ شامل افرادی است که در ساعت ۱۲:۰۱ بامداد ۱ دسامبر ۲۰۲۲ زندانی بوده‌اند . این فهرست شامل روزنامه نگاران بیشماری نیست که در طول سال زندانی و آزاد شدهاند. شرح این موارد را می‌توانید در آدرس https://cpj-preprod.go-vip.net پیدا کنید. نام روزنامه نگاران تا زمانی در فهرست CPJ باقی می‌ماند که این سازمان بتواند به طور مستدل از آزادی این افراد یا جان سپاری آنها در زندان اطمینان حاصل کند.
گزارش سرشماری تهیه شده توسط: به لیه یی، آنا براخا، شان کریسپین، دوجا داوود، سونالی داوان، آسان دیاگن، جان-آلبرت هوتسن، آیریس هسو، کونال ماجومدر، شریف منصور، اسکات مایمبا، آتیلا مونگ، موتوکی مومو، رناتا ندر، اوزگور اوگریت، ، اولین اوکاکوو، آنجلا کوئینتال، ولی الله رحمانی، یگانه رضاییان، جاستین شیلاد، جاناتان روزن، گولنوزا سعید، ناتالی ساوت‌ویک و دانی ویلچز
ویرایش توسط: آرلین گتز، جنیفر دانهام، نائومی زولوف، اریک کروچ، سارا اسپایسر، مدلین ارپ، سوزانا گونزالس و تام بارکلی